De dynamiek van een systeem

Elk systeem beweegt en er is continu verandering. Sommige systeem kunnen erg grillig op en neer gaan (volatiel) en zijn chaotisch. Terwijl andere systemen weer erg stabiel zijn, waarin bijna geen verandering plaats vindt. Als we kijken naar de dynamiek van een systeem nemen we een meetpunt van het systeem en kijken we hoe dat beweegt. De koers van veel cryptomunten is bijvoorbeeld heel chaotisch, terwijl de euro redelijk stabiel is. Voor menselijke systemen heb je vergelijkbare voorbeelden, je hebt mensen die heel chaotisch kunnen zijn, in hun beweging, structuur van praten of manier van organisatie, terwijl anderen weer de rust zelve zijn. Maar wat zegt dat over het systeem en wat kun je ermee?

De samenhang van de dynamiek
Een systeem bestaat uit heel veel verschillende onderdelen, actoren, die allemaal met elkaar samenhangen. Ze zijn allemaal, tot een bepaalde hoogte, aan elkaar gekoppeld door de interacties die ze hebben en hoe ze op elkaar reageren. Als actoren in het systeem erg sterk aan elkaar gekoppeld zijn is het systeem over het algemeen redelijk stabiel. Echter, als er een keer een sterke perturbatie komt (als het systeem een stoot krijgt) kan het opeens hele grote veranderingen teweeg brengen. Doordat de actoren sterk gekoppeld zijn, vangen ze over het algemeen de kleine stootjes wel op door te corrigeren voor elkaar, maar een hele grote stoot zorgt er voor dat alles opeens naar een andere attractor schiet, waardoor een systeem een echte transitie kan doormaken. Het systeem kent over het algemeen lage frequentie veranderingen maar wel met sterke stabiliteit, ook wel brown noise genoemd. De COVID crisis is hier een goed voorbeeld van. Over het algemeen hadden we onze cultuur redelijk goed geregeld en was alles goed op elkaar afgestemd, maar door de grote stoot veranderde alles opeens. Als actoren minder goed op elkaar zijn afgestemd, dan is de beweging van het systeem wat grilliger, er mist structuur waardoor sommige actoren vrij kunnen bewegen zonder dat dit de anderen beïnvloedt. Hierdoor krijg je hoge frequentie veranderingen van kleine piekjes en dalen die soms kunnen opstapelen en soms ook niet. Veranderingen lijken dus wat minder gecoördineerd of willekeurig. In de dynamiek zie je dus voornamelijk ruis (ook wel white noise genoemd).

Gezonde systemen
Gezonde systemen zitten vaak tussen de strakke structuur en de willekeurigheid in. Door de structuur heeft het systeem wel een bepaald gewoontegedrag maar kan het hier wel van afwijken. De koppeling tussen de actoren is in dit soort systemen ook vaak flexibel/veranderlijk waardoor het weerbaar is. Het gebruikt de energie van de stoten van de omgeving en verwerkt dit binnen het systeem om terug te veren. Het systeem kan dit doen door de relaties binnen het systeem te veranderen maar heeft hiervoor wel redelijk actieve (autonome) actoren nodig binnen die snel reageren op verandering en goed communiceren. Dit soort systemen zijn vaak dus ook redelijk gedecentraliseerd georganiseerd zonder sterke hierarchie. Een zwerm spreeuwen is hier een voorbeeld van, en bedrijven kunnen deze structuren ook adopteren.